Reisverhaal «Rantepao - Tana Toraja»
Azië - deel 2
|
Indonesië
|
0 Reacties
22 September 2011
-
Laatste Aanpassing 15 Oktober 2011
Rantepao is een stadje met 45.000 inwoners dat centraal gelegen is in het Tana Toraja gebied. Met zijn volledig aanbod aan toeristische voorzieningen, zoals hotelletjes, restaurantjes, gidsen en vervoer, is het een ideale basis om de omgeving te verkennen.
In de Tana Toraja regio vindt men een zeer unieke traditionele cultuur, die vooral tijdens begrafenisplechtigheden wordt in ere gehouden, ondanks het verbod hiervan bij de invoer van het Christelijke geloof. Wat men hier ziet strookt niet steeds met de gebruiken van het Christelijke geloof zoals wij het kennen. Een bezoek aan deze streek brengt ons dan ook vooral bij plaatsen die met het overlijden te maken hebben, wat vrij luguber is. Gelukkig vinden we hier ook pittoreske dorpjes, rijstvelden, rivieren, uitzichten op het mooie berglandschap en een supervriendelijke bevolking.
Een begrafenisplechtigheid meemaken is een must in deze regio. De ceremonie wordt pas gehouden nadat men voldoende tijd heeft gehad om het geld ervoor te verzamelen en bovendien een datum kan worden bepaald waarop ‘alle’ familieleden aanwezig kunnen zijn. Omdat het hier om een meerdaags gebeuren gaat, is dit niet steeds evident. Iedereen die dit wenst kan hierop aanwezig zijn, dorpsgenoten, vrienden, maar ook toeristen worden zeer vriendelijk en gastvrij ontvangen.
Het begrafenisceremonieel speelt zich af op een terrein (meestal van de familie) waarop traditionele rijstschuurtjes en overdekte podiums of open huisjes rondom een plein zijn gebouwd. Tijdens de eerste dag wordt de familie ontvangen, recepties vinden plaats. Er wordt tevens een buffel gedood om te bereiden voor de maaltijden tijdens de komende dagen.
De buffel is hier in Tana Toraja een echt statussymbool. Deze wordt aan een paaltje vastgebonden op een van de rijstveldjes. Het dier zoekt verkoeling door in de modder te baden en ziet er dan niet uit. Maar, dagelijks wordt hij door zijn baasje gewassen en opgeblonken, zodat hij er weerom stralend uitziet.
De kinderen van de overledene geven als geschenk aan de familie 1 tot 3 buffels, naargelang de rijkdom van de familie.
Vanaf de tweede dag worden op de ceremonie verschillende gastfamilies ontvangen die de familie van de overledene komen groeten. Vooraleer dit gebeurt, worden hun geschenken in de vorm van buffels en varkens op het middenplein verzameld. Vooral de buffels zijn belangrijk, het gaat erom welke gastfamilie de meeste en/of mooiste exemplaren kan bieden. Daarna volgt de begroetende familie die sigaretten uitdeelt aan de mannelijke rouwende familieleden, pruimtabak aan de vrouwen. Ze krijgen thee en koekjes aangeboden. Nadat deze zijn verorberd, verlaten ze het rouwpodium en krijgen een plaats aangewezen in één van de huisjes rondom het plein. De belangrijkste families krijgen de beste plaatsen. Dit gebeuren kan tot 5 dagen lang plaatsvinden.
Wanneer alle begroetingen zijn afgelopen, is er een dag van slachting. De buffels die door de kinderen werden geschonken zullen hierop worden gedood. Het vlees wordt verdeeld tussen de mensen van de betrokken dorpen. Maar eerst moet men zeer belangrijke beslissingen nemen. Het beste vlees moet immers bij de mensen uit de hoogste kasten terecht komen. De wit-roze albino-buffels zijn de meest waardevolle.
Het doden zelf gebeurt midden op het terrein, omringd door gasten. Vaak lukt het niet van de eerste keer het mes diep genoeg in de buffelnek te duwen. Het gewonde dier springt dan woedend in het rond en tracht te ontsnappen aan zijn lot.
Daarna volgt een laatste dag, waarop de overledene wordt bijgezet in het grafhuisje van de familie. Dit is een gelegenheid die meestal enkel door familieleden wordt bijgewoond.
Wanneer we hier in de streek aankomen is het een periode van veelvuldige begrafenisceremonieën. Het is september, de rijst is geoogst, men heeft geld …
De dag na aankomst zijn we getuige van een slachtingritueel in het dorpje Sangalla. De overledene, een 90-jarige zeer geliefde dame, maakte deel uit van een zeer rijke familie, de 10 kinderen schonken samen 30 buffels. Het overlijden vond plaats in april, dus slechts 5 maanden geleden, wat vrij kort is.
We worden ontvangen door een dochter die 7 jaren in New York heeft gewoond en een kleindochter die in Jakarta woont. Beiden spreken vlot Engels, wat we hier in Sulawesi niet vaak tegenkomen. Ze lichten ons de ganse ceremonie toe.
Nadat alle buffels op het grote terrein zijn verzameld en grondig gekeurd door een groepje mannen, worden er met een verfbus nummers op gespoten. Aan de hand hiervan weet men nadien voor welke doelgroep het vlees is bestemd.
De slachting op zich vinden we eigenlijk weerzinwekkend, maar we blijven toch kijken, verschillende dieren worden tegelijkertijd gedood, verspreid over het plein. Zelf zitten we niet op een tribune, maar staan aan de rand van het terrein samen met nog andere toeschouwers. Wanneer op een bepaald moment verschillende gewonde dieren erin slagen zich los te rukken, vluchten we in een van de omringende huisjes met gasten, om wat veiligheid op te zoeken. Nadien horen we dat men 1 van de dieren pas 2 kilometer verderop heeft kunnen vangen.
Echt een slachting zonder enig respect voor deze dieren, die men tijdens hun leven zo heeft gekoesterd. Dit is iets dat wij niet begrijpen … en dan nog over Gaia gezwegen … Goed voor 1 keer, we willen dit niet opnieuw zien.
Een tweede begrafenisplechtigheid die we meemaken, in Pangli, is deze van een 95-jarige dame, die reeds 2 jaren geleden is overleden. We maken de bedenking dat de mensen hier toch wel hoge leeftijden behalen. Het betreft hier ook een grote familie, er zijn vele bezoekers en belangrijke donaties (per familie worden minstens 12 buffels geschonken).
We zijn ter plaatse vanaf het begin om 9.30 u, het middenplein is leeg en we zien alle activiteiten elkaar opvolgen. Nadat de familie is gearriveerd, geven we ons geschenk, 2 kg suiker, af aan een familielid aan de zijkant en mogen onmiddellijk plaatsnemen in een van de genummerde huisjes als gasten. We krijgen thee en koekjes.
Ditmaal is het wat aangenamer om mee te maken, maar nadat enkele families hun buffels en varkens hebben geschonken en nadien zelf de revue zijn gepasseerd, vinden we er niets meer aan en blijven niet langer kijken.
Het traditionele dorpje Pawala is mooi om zien. Hier leeft men in grote traditionele huizen, beschilderd met mooie patronen en getooid met een enorm zadeldak in typische stijl (zie foto’s). De kleinere huisjes dienen als voorraadschuurtjes waar vooral de rijst in wordt bewaard. Zo’n heel dorp in deze stijl is wel mooi om zien. We zien hier ook de zo typische grafhuisjes van deze streek.
Daguitstap 1:
Tijdens een daguitstap bezoeken we verschillende plaatsjes ten noorden van Rantepao. Openbaar vervoer is niet steeds voorhanden, maar een oplossing is er wel, zo gebruiken we volgende vervoermiddelen: achterop een motorfiets, een lift, te voet, een bemo (openbaar vervoer) die ons toch wil brengen en na zijn werkuren de auto uit zijn garage haalt, … en één keer hebben we echt geluk want na 2 uren wachten en steeds volle bemo’s die passeren, komen daar toevallig Udo en Tess langs die naar dezelfde plaats op weg zijn … Samen met hen reden we ook al naar onze eerste begrafenisceremonie, zij hebben een huurauto. Het jonge Duitse koppel, die reeds 6 jaren in China wonen en daarover zeer boeiend kunnen vertellen, logeren in hetzelfde hotel.
In Bori zien we rotsgraven, die bestaan uit nissen die zijn uitgehold in enorme rotsstenen. Voor het graf wordt een beschilderd houten deurtje geplaatst. Bovenop de grafrotsen zijn kleine typische Toraja huisjes geplaatst ter versiering. Tussen de grafrotsen staan een groot aantal menhirs. Achteraan de begraafplaats vinden we een baby boom, in de dikke stam zien we duidelijk de vierkantjes schors die zijn uitgesneden en teruggeplaatst, nadat het babylijkje in foetushouding erachter werd ‘begraven’.
We stoppen even in Lempo om te genieten van een schitterend uitzicht op de vallei met grote rotskeien en rijstveldjes, omringd door hoge bergen.
Wanneer we in Batutumonga aankomen zien we weerom een massa mensen rondom een pleintje, dat lijkt ons echter te klein voor een begrafenisceremonie, we nemen een kijkje … en komen in een waar casino terecht. Aan de rand van het plein zitten mannen om een tapijt met cijfers heen, daarop worden de dobbelstenen gegooid. Hier wordt gegokt voor groot geld, we zien bedragen verspelen die ongeveer 1/3 van een maanloon betekenen. Ongelooflijk.
Aan de overkant zijn ook kinderen aan het gokken, weliswaar voor iets kleinere bedragen. We zijn dan ook niet verwonderd wanneer enkele kinderen op straat hier nadien om geld vragen.
En in het midden van het pleintje worden hanengevechten gehouden, die weliswaar verboden zijn. Ook hier genieten we niet echt van. De hanen hebben mesjes aan hun poten gebonden gekregen en vechten tot er eentje gedood is. Daarvan wordt een poot afgesneden als trofee voor het baasje van de winnaar.
We dalen te voet af naar Tikala via een mooi pad tussen de rijstveldjes, langs kleine dorpjes en zien onderweg nogmaals een begraafplaats met kindergraven in Pana.
Daguitstap 2:
Onze 2de daguitstap brengt ons naar het zuiden van Rantepao. Ook ditmaal lukt het ons gemakkelijk de nodige verplaatsingen te doen, we maken gebruik van bemo’s, ojeks (achterop een motorfiets) en wandelen een stuk.
We worden door de eerste bemo afgezet aan de grote weg, aan de zijstraat die naar Sirope leidt en wandelen een 1 ½-tal km naar de begraafplaats aldaar. De plaats is minder bekend en niet door vele toeristen bezocht. Onderweg ervaren we dit door de natuurlijke spontaniteit van de bevolking. Wanneer we een schooltje passeren, komen de kindjes naar buiten gelopen en geven ons allemaal verlegen een handje. De juf vraagt of ze even met ons in het Engels mag praten. Haar collega (die geen Engels spreekt) legt haar uit hoe we bij de begraafplaats geraken en zij vertaalt dit. Ze vindt het jammer niet met ons mee te kunnen wandelen, want ze moet lesgeven.
Vlakbij de begraafplaats komen we langs een bouwwerf. Eén van de mannen bovenop de stelling tracht ons uit te leggen waar de begraafplaats is, maar kent geen Engels. Hij maakt hierover grapjes tegen Marc, we spreken elkaars taal niet, maar kunnen toch converseren.
Wat verder zitten 2 mannen dikke bamboe stammen te splijten, die nadien worden gebruikt als vloerbedekking en wanden voor hun huisjes. Ze vinden het leuk dat we toekijken en geven een demonstratie.
De begraafplaats bevindt zich in een stuk loodrechte rotswand. Graven zijn erin uitgehold, onderaan liggen kisten en beenderen op de grond, die na een tijd naar beneden zijn getuimeld. Deze plaats is vooral mooi door zijn omgeving tussen het dichte tropische groen.
Kambira is bekend om zijn kinderbegraafplaats. Overleden kindjes werden begraven in de stam van een boom, waaruit luikjes worden gesneden en nadien teruggeplaatst. Het idee dat ze meegroeien met de boom die met zijn takken naar de hemel reikt, kunnen we wel plaatsen. De kindjes die op deze wijze worden begraven, zijn nog zeer jong want ze mogen nog geen tandjes hebben.
De boom in Kambira bevat(te) een 100-tal graven. We zijn echter wat teleurgesteld bij de aanblik van de dikke boom die door een blikseminslag volledig is afgekraakt op een hoogte van +/- 15 meter en tellen dan ook helemaal niet zo veel grafuitsnijdingen in de boomstam.
Lempo is dan weer gans anders, in een brede steile kalkstenen rotswand zijn ook hier graven te zien. Deze keer betreft het een begraafplaats van een rijke bevolking. Dit kan men opmaken uit de brede terrassen die zijn uitgehold in de rotsen en waarop levensechte houten poppen ‘tau-tau’ prijken. Het vervaardigen van Tau-tau is een kunst waarbij de overledene zo gelijkend mogelijk wordt uitgebeeld.
De rotswand ligt aan de rand van een breed dal, met uitzicht over de rijstveldjes en kleine huisjes. We wandelen terug via de rijstveldjes en genieten nog van de mooie omgeving.
Ons laatste bezoek brengt ons bij de hangende graven van Londa. We wandelen van de grote weg hiernaartoe, langs de rand van een vallei met meertjes en rijstveldjes, om weerom uit te komen aan een brede hoge rotswand. In de natuurlijke grotten die hierin zijn uitgehold, werden de doden begraven. Hoog boven de wand, in een grote open grot, zien we van ver een aantal kisten hangen. Niet allemaal even intact, bij enkele ervan zien we beenderen uitsteken. Ook hier vallen de oude verrotte kisten naar beneden, en liggen daar samen met wat beenderen op een hoopje. We kunnen ook vooraan in een klein grotje binnenwandelen, waar we gelijkaardige hangende kisten zien. Luguber, maar wel uniek.
Ernaartoe:
pete-pete Makassar centrum – kantoor busmaatschappij, 3.000 IDR pp. (1/2 uur onderweg)
bus Makassar – Rantepao, 85.000 IDR pp., 10 uren onderweg, met Bintang Primo, comfortabele bus, ondanks de kleine afstand deden we toch zeer lang over de rit, de wegen zijn doorgaans goed, maar zeer smal en bergachtig, wat traag rijden noodzaakt. Door de bus afgezet aan de deur van het hotel.
Overnachtingen:
Duta 88 cottages, 200.000 IDR per nacht voor een 2-persoonskamer met sanitair (warm water), inclusief ontbijt, TV, zithoekje voor het huisje, muggengaas aan de open delen van het huisje, typische Toraja huisjes met zadeldak rondom een klein jungle tuintje. Niet 100 % proper, donkere kamer met zwakke verlichting. De opdringerige gids die de klanten ontvangt is een minpunt. Hij probeert de mensen vlak na aankomst onder tijdsdruk te zetten en te overtuigen dat ze hem nodig hebben om iets unieks te gaan bewonderen. Jalan Sawerigading 12, tel. 0423-23 477, Beoordeling: 3/5.
Excursies:
- begrafenisceremonie te Sangalla:
ernaartoe en terug: lift van andere gasten in het hotel, die over een huurauto beschikken
- begrafenisceremonie te Pangli + Palawa:
ernaartoe:
pete-pete (bemo) Rantepao – Bolu terminal, 3.000 IDR pp.
ojek Bolu terminal Bolu terminal – Pangli begraafplaats, 10.000 IDR pp.
(kan ook met pete-pete voor 5.000 IDR pp, mits wachten tot deze vol zit)
wandelen Pangli – Palawa
pete-pete Pangli – Bolu terminal, 5.000 IDR pp.
pete-pete Bolu terminal – Rantepao, 3.000 IDR pp.
- daguitstap 1: Rantepao – Bori – Lempo – Batutumonga – Pana – Tikala – Rantepao
Bori: inkom: 10.000 IDR pp.
ernaartoe en terug:
Rantepao – Bori, ojek, 15.000 IDR pp.
Bori – Pangli, stukje wandelen + lift gekregen
Pangli – Lempo – Batutumonga, lift van Udo en Tess die een huurauto hebben (zelfde hotel)
Batutumonga – Tikala, 1 uur wandelen
Tikala – Rantepao, pete-pete, 50.000 IDR voor de auto (na de werkuren), te delen door 5 personen
- daguitstap 2: Rantepao – Sirope – Kambira – Lemo – Londa – Rantepao
Sirope: inkom gratis
Kambira: inkom 10.000 IDR pp.
Lemo: inkom 10.000 IDR pp.
Londa: inkom 10.000 IDR pp.
ernaartoe en terug:
Rantepao – Sirope, pete-pete, 5.000 IDR pp. + 1,5 km wandelen
Sirope – Kambira – Sirope, ojek, 25.000 IDR pp.
Sirope – Lemo, pete-pete, 3.000 IDR pp. + 1 km wandelen
Lemo – Londa, pete-pete, 3.000 IDR pp. + 1,8 km wandelen
Londa – Rantepao, pete-pete, 3.000 IDR pp.
